Οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά το μέλλον των κρατικών συντάξεων είναι:
- Η υπογεννητικότητα σε συνδυασμό με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης.
- Η όλο και περισσότερο πανευρωπαϊκά αυξανόμενη μερική απασχόληση.
Στη χώρα μας, εκτός από τις παραπάνω αιτίες, έχουμε επιπλέον να αντιμετωπίσουμε:
- Την ανασφάλιστη εργασία
- Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας που έχουν ωθήσει και εξακολουθούν να το κάνουν, εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες στο εξωτερικό για αναζήτηση εργασίας.
Για να είναι βιώσιμο ένα ασφαλιστικό σύστημα θα πρέπει να αντιστοιχούν τουλάχιστον τέσσερις εργαζόμενοι σε έναν συνταξιούχο. Στην Ελλάδα του σήμερα η σχέση αυτή δείχνει να είναι 1,3 προς 1, αλλά στην πραγματικότητα είναι 1 προς 1, εξαιτίας της αδυναμίας καταβολής εισφορών από μεγάλο ποσοστό ελευθέρων επαγγελματιών.
Όλες οι ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες δουλεύουν με συγκεκριμένο σχέδιο και για την αντιμετώπιση της ανεργίας (κίνητρα για επιχειρήσεις, μειωμένοι φορολογικοί συντελεστές που αποτρέπουν τη φοροδιαφυγή), αλλά και για το μέλλον των εργαζομένων, όταν θα συνταξιοδοτηθούν.
Εκτός από την υποχρεωτική Δημόσια Ασφάλιση Συνταξιοδότησης, η οποία και αποκαλείται πρώτος (και βασικός) πυλώνας, παρατηρείται συνεχής επέκταση και των άλλων δύο πυλώνων, που έχουν επιτυχημένη παρουσία σε κάποια κράτη πάνω από σαράντα χρόνια. Ο δεύτερος είναι τα Επαγγελματικά Ταμεία και ο τρίτος είναι τα Ιδιωτικά Συνταξιοδοτικά Προγράμματα. Οι δύο τελευταίοι πυλώνες λειτουργούν ανταποδοτικά και επομένως παρέχουν σημαντικό κίνητρο για αποταμίευση σε αντίθεση με τον πρώτο.
Ας δούμε λοιπόν πού επένδυσαν το 2016 οι πολίτες ορισμένων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα ρευστά τους διαθέσιμα. Δεν συμπεριλαμβάνονται ακίνητα, αλλά μόνο κινητές αξίες όπως χρεόγραφα, μετοχές, τραπεζικές καταθέσεις, κρατικά ή εταιρικά ομόλογα κλπ. Η μελέτη αυτή δεν έχει να κάνει με την ποσότητα των χρημάτων των πολιτών αυτών των χωρών, αλλά με το ποσοστό επί τοις εκατό και πού αυτό αποταμιεύτηκε. Συνεπώς η σύγκριση είναι ίδια για όλους. Ταυτόχρονα αποτελεί δείκτη οικονομικού σχεδιασμού για το μέλλον καθώς και ασφαλιστικής συνείδησης.
Με σκούρο μπλε χρώμα απεικονίζονται τα ποσοστά επί τοις εκατό που αφορούν τραπεζικές καταθέσεις και με τις πιο ανοιχτές αποχρώσεις τα χρεόγραφα, τα Ιδιωτικά Συνταξιοδοτικά Προγράμματα και τα λοιπά προϊόντα.
Παρατηρούμε ότι πολίτες κρατών όπως της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Σουηδίας, παρόλο που διαθέτουν συστήματα κοινωνικής ασφάλισης με υψηλή ανταποδοτικότητα των καταβαλλόμενων φόρων, δεν αρκούνται στην υποχρεωτική κρατική σύνταξη. Έχουν έγκαιρα διαγνώσει το πρόβλημα που έρχεται και αποταμιεύουν κοντά στο 40% από τα ρευστά τους διαθέσιμα σε μεγάλες ασφαλιστικές εταιρίες. Σε χώρες δε όπως η Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία τα ποσοστά είναι υψηλότερα και ξεπερνούν το 60%.
Στην Ελλάδα η διείσδυση στην Ιδιωτική Ασφάλιση Σύνταξης είναι ακόμα πολύ μικρή. Και όχι άδικα γιατί μέχρι πρότινος είχαμε συνηθίσει σε πολύ υψηλότερες κρατικές συντάξεις που δεν έτρεφαν σκέψεις για περίσσεια αποταμίευση. Η βίαιη προσαρμογή όμως των συντάξεων αυτών σε χαμηλότερα επίπεδα ωθεί όλο και περισσότερους στην αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών.
Το Solvency II, που από την 1η Ιανουαρίου 2016 πανευρωπαϊκά έχει θεσπιστεί, ενισχύει την αξιοπιστία των Ασφαλιστικών Εταιριών Ζωής και τις καθιστά περισσότερο φερέγγυες από τα τραπεζικά ιδρύματα, που έχουν ακόμα πολλά θέματα να διευθετήσουν. Το εγγυητικό ταμείο Ασφαλίσεων Ζωής, που δυστυχώς έπρεπε να συμβούν τα γεγονότα με τον Όμιλο Ασπίς για να συσταθεί, προστατεύει και εξασφαλίζει μέχρι ένα σημαντικό ποσό τις αποταμιεύσεις των ασφαλισμένων.
Η εποχή των μηδενικών και συχνά αρνητικών επιτοκίων καταθέσεων που διανύουμε, ο πάντα υπαρκτός κίνδυνος ενός haircut καθώς και οι προαναφερθέντες λόγοι, καθιστούν τα Ιδιωτικά Συνταξιοδοτικά Προγράμματα χρήσιμα και ενδεχομένως απαραίτητα για τη δημιουργία ενός επιπλέον εισοδήματος.
Πρόσφατα σχόλια